سیستم CIP یا Cleaning in Place، سیستم شستشو در محل می‌باشد. سیستم های CIP برای تمیز کردن خودکار سیستم با اطمینان از حداقل استفاده از آب و زمان طراحی شده اند. با استفاده از سیستم شستشوی CIP ضدعفونی و تمیز کردن سطوح داخلی لوله‌ها، اتصالات و فیلترها بدون نیاز به دخالت نیروی انسانی و جداسازی قطعات دستگاه انجام می شود. با توجه به اهمیت بهداشت و ضدعفونی بودن دستگاه ها در صنایع مختلف مانند صنایع غذایی، دارویی، آرایشی وجود سیستم CIP در این صنایع بسیار مهم است. در این راستا کارخانجات می‌بایست به رعایت استانداردها برای جلوگیری از آلودگی و تجزیه محصول اهمیت بدهند.
یکی از خدمات شرکت مهندسی یسنا آرمان زندگی (مهیاز) تولید انواع سیستم های Cleaning in Place با توجه به نیاز مشتری می باشد. از مهمترین ویژگی های سیستم های CIP تولید شده توسط شرکت مهیاز طراحی بهینه سیستم با توجه به نیاز مشتری، ساخت سیستم مرکز یا سیار، طراحی کامپکت (کمترین فضای اشغالی)، حداقل هزینه نگهداری، استفاده از SS 316L برای ساخت مخازن (پیشنهاد می کنیم مطلب فولاد ضد زنگ چیست؟ را مطالعه کنید.)، استفاده از دقیق ترین ابزار ها برای رعایت ایمنی و استفاده از سیستم کنترلر PLC (SCADA) است.
عملکرد سیستم CIP چگونه است؟
سیستم CIP با استفاده از نازل هایی که در آن تعبیه شده است، در یک زمان مشخص محلول‌های ضدعفونی کننده را در ماشین آلات به جریان در می آورد و عملیات شستشو را انجام می دهد، بنابراین دستگاه از هرگونه میکروب و آلودگی پاک خواهد شد. بسیاری از شرکت‌ها در تلاش هستند تا از طریق کاهش زمان عملیات ضدعفونی کنندگی و در عین کاهش مصرف آب و مواد شیمیایی عملکرد سیستم شستشو CIP را بهبود ببخشند.
تفاوت سیستم های CIP در ساختار، عملکرد و سطح اتوماسیون آن ها است. مراحل کار سیستم های CIP به نوع خط تولید بستگی دارد. سیستم های CIP از 4 ماده سود، اسید، آب داغ و آب استریل در خطوط رفع و برگشت خود بهره می برند.
با توجه به نوع سیستم CIP می توان از پساب سیستم های Cleaning in Place بعنوان محلول ضدعفونی کننده برای کف سالن های تولید می توان استفاده کرد. همچنین این پساب می تواند جایگزین کلر برای ضدعفونی کردن فاضلاب ها باشد.
انواع سیستم CIP
از انواع سیستم های CIP می توان به سیستم Single pass و Recirculation اشاره کرد.
سیستم Single pass
در سیستم های Single pass از یک محلول پاک کننده اولیه برای ضدعفونی کردن دستگاه استفاده می شود. سپس محلول تخلیه می شود. در واقع در مرحله پیش آبکشی محلول ضدعفونی کننده وارد دستگاه می شود تا آلودگی ها را از بین ببرد. سپس ماده شوینده به دستگاه تزریق می شود و آب کشی نهایی صورت میگیرد.
سیستم گردشی (Recirculation)
در سیستم های گردشی در ابتدا محلول تمیزکننده در یک تانک ساخته می شود. در مرحله بعد از این محلول برای ضدعفونی کردن دستگاه استفاده می شود. این محلول تا پایان مرحله ضدعفونی کنندگی در دستگاه به گردش در می آید و پس از اتمام شستشو با این محصول آبکشی نهایی صورت می گیرد. از مزایای این سیستم استفاده کمتر از مواد پاک کننده است اما هزینه ساخت آن به مراتب بالاتر است.
مزایای استفاده از سیستم های CIP
- زمان فرآیند کوتاه می شود.
- شرایط ایمنی در این سیستم ها بالاتر است.
- توقف بین دوره های تولید به حداقل می رسد.
- نیاز به نیروی انسانی برای ضدعفونی کردن دستگاه به صفر می رسد.
- از لحاظ بهداشتی کار با سیستم های اتوماتیک مانند Cleaning in Place کارآمد تر است.
- سیستم CIP خودکار می تواند اطلاعات کامل ورودی را برای نیازهای تضمین کیفیت فراهم کند.
- مصرف آب کاهش می یابد. چرخه تمیز کردن برای استفاده از مقدار مطلوب آب طراحی شده اند.
- با بازیافت محلول های تمیز کننده، هزینه های تمیز کردن به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
مراحل کار سیستم شستشوی CIP
- در ابتدا آب با فشار بالا وارد این سیستم شده و مواد باقی مانده در تجهیزات را از بین می برد (pre-rinse).
- در مرحله بعد مواد قلیایی به سیستم CIP تزریق می شود. این مواد چربی ها و پروتئین ها را در خود حل می کند.
- بعد از ورود مواد قلیایی، دستگاه با آب شستشو می شود.
- در مرحله بعد مواد اسیدی وارد دستگاه می شود تا مواد قلیایی که در تجهیزات باقی مانده را خنثی کنند. این مواد باعث از بین رفتن رسوب های معدنی نیز خواهد شد.
- در مرحله آخر آبکشی نهایی صورت می گیرید. آبکشی در این مرحله با استفاده از آب سرد صورت می گیرد.
عوامل تاثیرگذار بر کارایی سیستم CIP
دمای محلول تمیزکننده
افزایش دما هنگام ضدعفونی کردن باعث افزایش کارایی می‌گردد. با افزایش دما مولکول‌ها آلودگی ها را با سرعت بیشتری از بین می‌برند.
غلظت ماده تمیزکننده
بالا بودن غلظت ماده شیمیایی با میزان تمیز کردن آن رابطه مستقیم دارد. دلیل این موضوع بالا بودن میزان اتصال ماده با سطح است.
میزان زمان تماس محلول ضدعفونی کننده با تجهیزات
با بالارفتن زمان تماس محلول ضدعفونی کننده با دستگاه فرآیند شستشو با کیفیت بالاتری صورت میگیرد.
فشار حاصل از محلول ضد عفونی کننده
جریان غیریکنواخت محلول در سیستم باعث ایجاد یک نیروی ساینده می شود. این نیرو باعث از بین رفتن بهتر آلودگی‌ها خواهد شد.
ساختار سیستم‌های CIP
- تک تانکی: شستشو و آبکشی از طریق یک تانک
- دو تانکی: یک تانک برای شستشو و تانک دیگر برای آبکشی
- سه تانکی: یک تانک برای شستشو، تانک دوم برای آبکشی و تانک سوم به منظور بازیافت
- چهار تانکی: یک تانک برای شستشو با مواد قلیایی ، تانک دوم برای شستشو با مواد اسیدی و تانک سوم برای شستشو با ماده تمیزکننده، تانک چهارم به منظور بازیافت
